صورت فلکی

به گروهی از ستاره‌ها که در تجسم و دیدظاهری شکل و پیکربندی مشخصی را تشکیل داده باشند صورت‏فلکی یا پیکرآسمانی (به انگلیسی Constellation) می‌گویند. ^[?] صورت‏فلکی مجموعه‏ای از ستاره‌ها است که از دیدگاه زمینی به شکل خاصی تشبیه و نام‏گذاری شده‌است.

در واقعیت سه بعدی، ستارگان یک پیکرآسمانی لزوماً به هم نزدیک نیستند و ربطی به هم ندارند. قرار دادن آن‌ها در یک مجموعه صرفاً به خاطر نزدیکی ظاهری از دیدگاه زمینی است. دسته‌بندی ظاهری ستارگان به صورت پیکرهای‏آسمانی از نظر نشانی‌دهی و تهیه نقشه‌های آسان‌فهمِ آسمان مفید است. ^[?] از همان لحظه‏ای که اولین انسانها خود را بر روی زمین دیدند، به اجرام سماوی که در آسمان می‌دیدند بسیار اهمیت می‌دادند. همواره انسان‏های پیشین با فرهنگ‏های مختلف، نام‏ها و داستان‏های افسانه‏ای را به نگاره‏های ستاره‏ای در آسمان شب منسوب می‏کردند، بدین ترتیب چیزهایی متولد شدند که ما اکنون آن‏ها را با عنوان صورت‏فلکی می‏شناسیم. مطالعات باستان‏شناسی نشان می‏دهد که نگاره‏های نقاشی شده بر روی دیوارهای غار لاسکو در جنوب فرانسه حاوی نشانه‏های نجومی است. نیاکان‏مان تقریبا ????? سال قبل منظره‏های آسمان شب‏شان را بر روی دیوارهای غار ثبت کرده بودند. گمان می‏شود خوشه ستاره‏ای پروین در کنار خوشه قلائص (صورت‏فلکی گاو) بر روی این نگاره‏ها نمایش داده شده‌است. ^[?] شاید انسان‏های دوران پارینه‏سنگی (26000تا30000 سال پیش از میلاد) نخستین کسانی بودند که چهار جهت اصلی را تشخیص دادند. در اواخر دوره پارینه‏سنگی (16000تا20000سال پیش از میلاد) در فرانسه هنر ساخت ابزارهای سنگی به اوج خود رسید و در آن هنگام اندیشه نخستین صورت‏های‏فلکی پایه گذاری شد. این را در آثار باقی‏مانده? نقش‏های درون غارهای این دوران می‏توان یافت. در دره میرملاس و همیان در شمال کوهدشت لرستان نیز پناهگاه‏هایی از این دوران وجود دارند. در این پناهگاه‏ها نقش‏های رنگ‏دار زیادی است. حدود8000تا16000سال پیش از میلاد، کم‏کم اسامی گروه‏های ستاره‏ای (صورت‏فلکی) به سه دسته? نمادین تغییر کرد. دنیای پایینی، میانی و بالایی. حدود 10000 سال پیش از میلاد، عصر یخبندان در اروپا به پایان رسید. با گرم شدن زمین، علفزارها و دشت‏های اروپا جای خود را به جنگل‏ها دادند و دوران نوسنگی آغاز شد. در این دوره، انسان‏ها به جای شکار و جمع‏آوری غذا به کشاورزی و تولید غذا می‏پرداختند. از این رو نیاز آن‏ها به وضعیت آب و هوا، و دانستن فصل‏ها بیشتر شد. به این ترتیب به مسیر سالانه خورشید در آسمان توجه بیشتری کردند. می‌توان گفت حدود 5600سال پیش از میلاد، چهار صورت‏فلکی در آسمان شکل گرفته بودند: دوپیکر، سنبله، قوس و ماهی. آن‏ها نمایانگر نقاط اعتدال‏ها و انقلاب‏های آن زمان بودند و مبنای صورت‏فلکی‏های منطقه البروجی امروزی شد. ^[?]